Biblia to bez wątpienia najbardziej wpływowa księga na całym świecie. Uchodzi za drogowskaz, ponadczasowe dzieło stanowiące autorytet. Jednakże, aby w pełni zrozumieć jej przesłanie, należy zwrócić uwagę na kanon, na który składają się poszczególne rodzaje ksiąg biblijnych.
Księgi biblijne jako ogólnoświatowy fenomen
Biblia to zbiór pism, które powstawały w niezwykle rozległym czasie. Początki sięgają XIII wieku przed Chrystusem, kończąc na II wieku po Chrystusie. To istny fenomen, ponieważ nie ma drugiej takiej księgi, która byłaby tworzona przez tak długi okres.
Poszczególne rodzaje ksiąg biblijnych składają się na Stary Testament i Nowy Testament. Pierwsze z nich pisano w języku hebrajskim oraz aramejskim i formułowały się przez ponad tysiąc lat. Natomiast zapiski drugiego z nich były spisywane w języku greckim. Całość stanowi kanon 73 ksiąg spod pióra różnych autorów przy jednoczesnym wykorzystaniu wielu gatunków literackich oraz form wypowiedzi.
Historyczne księgi biblijne składające się na Stary Testament
Jeśli chodzi o Stary Testament, obejmuje on łącznie 43 rodzaje ksiąg biblijnych. Cały zbiór rozpoczyna się od Pięcioksięgu, który tworzą Księga Rodzaju, Księga Wyjścia, Księga Kapłańska, Księga Liczb oraz Księga Powtórzonego Prawa. Opisywane wydarzenia odnoszą się do historii Izraelitów, obejmując okres ponad 600 lat – od ok. 1900 r. p.n.e. do ok. 120 r. p.n.e. Spina klamrą czasy Abrahama oraz śmierć Mojżesza. Co za tym idzie, przedstawia czytelnikowi zdarzenia dotyczące początków ludzkości i narodów, biblijnego potopu, życia i działalności patriarchów w osobach Abrahama, Izaaka, Jakuba i Józefa oraz Mojżesza.
Powyższe księgi stanowią zbiór ksiąg historycznych Starego Testamentu. Oprócz nich należą do nich:
– Księga Jozuego,
– Księga Sędziów,
– Księga Rut,
– 1 i 2 Księga Samuela,
– 1 i 2 Księga Królewska,
– 1 i 2 Księga Kronik,
– Księga Ezdrasza,
– Księga Nehemiasza.
Stary Testament to również księgi deuterokanoniczne, czyli Księga Tobiasza, Księga Judyty, Księga Estery oraz 1 i 2 Księga Machabejska. Zostały one wykluczone z hebrajskiego kanonu i uznawane są wyłącznie przez chrześcijaństwo i prawosławie.
Co natomiast zawiera historyczna relacja w nich zawarta? Opowieść dotycząca panowania poszczególnych królów oceniana jest pod względem oddawania służby Bogu oraz wyłączności gloryfikacji Stwórcy.
Poetyckie, mądrościowe i profetyczne księgi biblijne Starego Testamentu
Kolejną grupę ksiąg biblijnych Starego Testamentu tworzą księgi poetyckie i mądrościowe. Stanowią one wynik rozważań mędrców starożytnego Wschodu dostosowanych przez Izraelitów do ich wiary w jednego Boga, przepełnionych także rodzimą refleksją. Efektem jest obraz człowieka zależnego od ciągłej opieki Stwórcy świata. Natomiast retoryka, z jaką można się spotkać w wymowny i w bardzo prosty sposób uświadamia ludziom kwestię najważniejszych ludzko-duchowych spraw. Ma przy tym bardzo spontaniczny charakter.
Grupę ksiąg poetyckich i mądrościowych tworzą Księga Hioba, Księga Psalmów, Księga Przysłów, Księga Koheleta oraz Pieśni nad pieśniami.
Na Stary Testament składają się również księgi profetyczne, zwane też proroczymi. Przepełnione są obietnicami dotyczących nadejścia Mesjasza oraz przyszłym odrodzeniu narodu. A jednocześnie ukazują kluczowe wydarzenia z historii Izraela widzianych oczami samego Boga.
Rodzaje ksiąg biblijnych Nowego Testamentu
Jeśli chodzi o Nowy Testament, składa się on 27 ksiąg obejmujących czas od narodzin Chrystusa po Apokalipsę św. Jana. Znaczną część stanowią księgi o podłożu historycznym, do których należą cztery Ewangelie opowiadające o naukach Jezusa, a także jego dziejach. Natomiast Dzieje Apostolskie mówią o powstawaniu religii chrześcijańskiej. Mowa też o działalności apostołów, w tym przede wszystkim Piotra i Pawła. Całość obejmuje okres około 300 lat.
Nowy Testament to również zbiór 21 Listów Apostolskich, uchodzących za księgi dydaktyczne. Ich treści ukazują przede wszystkim wskazówki odnoszące się do norm obyczajowych i moralnych. Całość kończy księga profetycka, czyli Apokalipsa św. Jana. To w niej zawarte są proroctwa związane z końcem istnienia świata.
W jaki sposób czytać poszczególne rodzaje ksiąg biblijnych?
Biblia nie uchodzi za księgę prostą w odbiorze. A to dlatego, że nie jest ona zorganizowana chronologicznie. Pochłanianie treści od samego początku, czyli zaczynając od Księgi Rodzaju zawartej w Starym Testamencie dla wielu może okazać się karkołomnym zadaniem.
Jak wobec tego czytać poszczególne rodzaje ksiąg biblijnych? Kluczem do sukcesu jest zrozumienie podstawowych tematów, które porusza Pismo Święte. Warto więc zacząć od Ewangelii przedstawiających wydarzenia w sposób niezwykle faktograficzny i obiektywny. Ich zwieńczeniem są Dzieje Apostolskiej, po których można zagłębić się w księgi historyczne Starego Testamentu lub księgi dydaktyczne zawarte w obu Testamentach. Natomiast dopełnieniem całości są księgi prorocze, w tym Apokalipsa św. Jana, uchodząca za najtrudniejszą w interpretacji.
